Kendi şiddetinden müdafaa yeteneği: öz şefkat

0

Öz şefkat, olumsuz tecrübelerin yaşandığı bir anda, zihni sert tenkitlere maruz bırakmak yerine öncelikle olanları kabul etme ve kişiyi kendi şiddetinden muhafaza yeteneğidir (Atay, 2021). Öz şefkat, Neff (2003a) tarafından kişinin kendine karşı sağlıklı bir alternatif tavrı olarak kavramsallaştırılmıştır. Doğu ideolojisinden gelen Budist bir kavram olan öz şefkatin temelinde nezaket, farkındalık, ortak insanlık hali elementleri yer alır. Bu yaklaşım, cihandaki herkesin birbirine bağlı olduğunu, zaafları ve kusurlarıyla varlık gösterdiğini hasebiyle herkesin nezakete gereksinimi olduğunu vurgular. Ayrıyeten kusurlara ve zayıflıklara yargılayıcı bir halla yaklaşmanın hayattaki zorluklara karşı dayanıklılığı azaltacağını savunur. Bu yazı son yıllarda psikoloji literatüründe şimdiki olarak başvurulan, çok fazla ve sıklıkla yanlış kullanılan bu kavramın ne olmadığını vurgulamak için yazılmıştır.

Neff (2003a) öz şefkatin, kendine acıma, kendini şımartma, bencillik ve özsaygı ile karıştırılmaması gerektiğini bilhassa açıklamıştır. Kişi kendine acıdığında kendi meselelerine kapılır ve diğerlerinin da benzeri sıkıntıları olduğunu unutur. Diğerleriyle olan temaslarını görmezden gelerek bunun yerine dünyada acı çekenlerin yalnızca kendileri olduklarını düşünebilirler ve bir bütünün kesimi olduklarını unuturlar. Kendilerini herkesten uzak tutarak diğerlerinin hayatının kusursuz olduğuna inanırlar. Kendine acıyan beşerler, sırtlarında ağır bir duygusal yük varmış üzere davranıp bu duygusal yükün haksızlık olduğunu düşünebilirler. Sonuç olarak hislerini olduğu üzere değil, abartarak yaşadıkları için kendilerine ziyan verirler. Öte yandan öz şefkatli bir yaklaşım, kişinin bu tecrit ve kopukluk hisleri olmadan kendisiyle ve diğeriyle ilgili tecrübelerini daha büyük bir perspektiften görmesini sağlar ve hisler bir yük haline gelmeden bunları yaşamayı önerir. Öz şefkatli bir anlayışı benimseyen biri şunu söyleyebilir: “Evet, şu an yaşadıklarım çok sıkıntı ancak bazen insanoğlunun gayret etmesi olağan ve doğal. Yalnız değilim…”

İlginizi Çekebilir;  İnsanı 100 yıl yaşatan 100 besin

İnsanların kendilerine karşı daha şefkatli olmamalarının bir numaralı nedeni kendilerine karşı çok yumuşak olmaktan korkmaları ve kendi iç yargıçlarının onları hizada ve yolda tutamayacağından endişelenmeleridir. Öbür bir deyişle, öz şefkat ile kendini şımartmayı, bencilliği karıştırmaktadırlar. Vurdumduymaz beşerler zorluklarla başa çıkmak için kendilerine kimi mükafatlar ve zevkler (bir kutu çikolata ve birkaç kâse dondurma gibi) verme eğilimindedir. Bu, gerçeklerle yüzleşmek için bir erteleme metodudur. Sıkıntılara karşı bilişsel ve duygusal temelli bir tahlil değildir. Buna karşılık, şefkatin özündeki ihtimam, büyüme ve değişim için güçlü bir motive edici güç sağlarken, kendini kınama korkusu olmadan kendini açıkça görmek için gereken inancı sağlar.

Öz şefkatle karıştırılmaması gereken bir başka kavram da özsaygıdır. Öz hürmet, daha çok kendimize ne kadar kıymet verdiğimiz ve hürmet duyduğumuzla ilgili bir değerlendirmedir ve başkalarından daha yeterli hissetmeyi gerektirir. Münasebetiyle öz şefkatten farklı olarak şartlara bağlıdır ve bu şartlara dayalı değerlendirmeler içerir. Ayrıyeten bu değerlendirmelere ve dış etkenlere bağlı olarak artabilir yahut azalabilir. Öz şefkat, öz hürmetten farklı olarak içimizde var olan bir güçtür. Kendimize ve kusurlarımıza şartsız yaklaşmamızı sağlar. Öz şefkat birebir vakitte daha fazla açıklığa da müsaade verir, zira şahsî başarısızlıklar nezaketle kabul edilebilir ve gizlenmeleri gerekmez. Dahası, öz şefkat dış şartlara bağlı değildir, her vakit mevcuttur- bilhassa yüz üstü düştüğünüzde! Araştırmalar, özsaygı ile karşılaştırıldığında, öz şefkatin daha fazla duygusal esneklik, daha yanlışsız benlik kavramları, daha fazla sevecen bağ davranışı ve daha az narsisizm ve tepkisel öfke ile alakalı olduğunu göstermektedir (Neff ve Germer, 2018).

Öz şefkat hakkında duyulan kuşkuları gidermenin yolu neyi anlattığını, neyi işaret ettiğini uygun kavramaktan geçiyor, öz şefkatin yeni olarak ele alındığı bu devirde gerçek anlaşılması dileğiyle…

İlginizi Çekebilir;  Periferik arter
Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.